ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΜΙΝΑ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Δίδακτρα στο 66% των μεταπτυχιακών των πανεπιστημίων και στο 96% των ΤΕΙ καλούνται να πληρώσουν δεκάδες χιλιάδες φοιτητές που επιλέγουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους πέραν του πτυχίου. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, τα ποσά ξεπερνούν τις 12.000 ευρώ, κυρίως σε τμήματα οικονομικών σπουδών. Στα ΤΕΙ τα υψηλότερα δίδακτρα αγγίζουν τις 7.000 ευρώ, ενώ μόλις 4 μεταπτυχιακά σε αυτά είναι δωρεάν.
Η έρευνα της αρμόδιας επιτροπής για τον χάρτη των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα, υπό την αναπληρώτρια υπουργό Σία Αναγνωστοπούλου, φέρνει στο φως ιδιαίτερα προκλητικά στοιχεία για ορισμένα τμήματα. Σύμφωνα με τα δεδομένα που αφορούν ώς και το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 -πέραν του αριθμού των φοιτητών-, τα μεταπτυχιακά στα ΤΕΙ, 104 στο σύνολό τους, εκτοξεύτηκαν από το 2014 και μετά. Συγκεκριμένα, πάνω από 70 καινούργια λειτούργησαν το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015, με φόντο το πρόσφατο νομοθετικό πλαίσιο που επέτρεψε την αυτοδύναμη λειτουργία τους.
Λίγοι καθηγητές, πολλά μεταπτυχιακά
Σε αρκετά δε τμήματα ΤΕΙ λειτουργεί πλήθος μεταπτυχιακών προγραμμάτων, με δυσανάλογα χαμηλό αριθμό καθηγητών. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αφορούν στο ΤΕΙ Πειραιά, όπου σε ένα Τμήμα λειτουργούν 5 μεταπτυχιακά με μόλις 18 καθηγητές, αλλά και σε δύο Τμήματα σε επαρχιακό ΤΕΙ, όπου με μόλις 6 καθηγητές τρέχουν δύο μεταπτυχιακά. Στις περισσότερες ανάλογες περιπτώσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάζεται η επιτροπή, συνάπτονται "πελατειακές" εξωτερικές συνεργασίες για την πραγματοποίηση των μαθημάτων - που έχουν να κάνουν και με τη μοιρασιά στα δίδακτρα.
Στα ύψη τα δίδακτρα, κυρίως στα οικονομικά
Ως προς τα ποσά που καλούνται να πληρώσουν οι φοιτητές, αυτά φτάνουν ώς και τις 16.000 ευρώ σε Τμήμα του Πολυτεχνείου Κρήτης, την ώρα που στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας διαμορφώνονται ώς και τις 12.000 ευρώ. Στα πολύ ακριβά Τμήματα συγκαταλέγονται και διάφορα στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, αλλά και ΤΕΙ στα Οικονομικά και τη Διοίκηση Επιχειρήσεων.
Την ίδια ώρα, πάντως, υπάρχουν πανεπιστήμια με αποφάσεις για δωρεάν μεταπτυχιακές σπουδές. Μπορεί τα ακριβά μεταπτυχιακά να επικαλούνται λόγους βιωσιμότητας, όπως και την σχετική απόφαση του ΣτΕ (2012), ωστόσο ξεχνούν πως ορίζει ότι η διοίκηση «δεν δύναται να καθορίσει δίδακτρα σε τέτοιο ύψος ώστε να καθίσταται αδύνατη ή δυσχερής η συμμετοχή σε ΠΜΣ φοιτητών περιορισμένης οικονομικής δυνατότητας». Και μπορεί η απόφαση του ΣτΕ να ανοίγει τον δρόμο ώστε ολοένα περισσότερα μεταπτυχιακά να "τρέχουν" με το αζημίωτο, ωστόσο δεν είναι λίγες οι φωνές στον εθνικό διάλογο που μιλούν για κατάργηση των διδάκτρων, με το επιχείρημα ότι υπονομεύεται η ισότητα ευκαιριών στους φοιτητές όλων των κοινωνικών ομάδων.
Μεταπτυχιακά εξ αποστάσεως, χωρίς ΦΕΚ
Προβληματισμούς προκαλούν διάφορα εξ αποστάσεως μεταπτυχιακά, επί των οποίων παρατηρείται "θεσμικό κενό", καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στους ιστότοπους των ιδρυμάτων αναφέρονται προκηρύξεις, χωρίς ωστόσο να υπάρχει αντίστοιχο ΦΕΚ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτούν ευρήματα που αφορούν στην ακαδημαϊκότητα διάφορων προγραμμάτων σπουδών, κυρίως διατμηματικών που συνεργάζονται με κολέγια του εξωτερικού, αλλά και μεταπτυχιακών που είναι είτε διαρθρωμένα ως προπτυχιακά είτε υπερεξειδικευμένα. Πρόκειται βέβαια για γνωσιολογικά χαρακτηριστικά, που άπτονται της αυτονομίας των τμημάτων.
"Πρέπει να είναι αυτόνομα τα ΑΕΙ"
Προς ώρας, οι επεξεργασίες της επιτροπής εστιάζουν στη συγκέντρωση πραγματολογικών δεδομένων, με τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων να βρίσκεται ακόμη σε πρωτόλειο στάδιο. Υπό συζήτηση βρίσκεται το θέμα των διδάκτρων, αλλά και η επιβολή κανονιστικών κριτηρίων, προς διαφύλαξη της ακαδημαϊκότητας - όπως ο ορισμός της σχέσης μεταπτυχιακών και αριθμού των μελών ΔΕΠ, ώστε να μην υπάρχουν πολλά μεταπτυχιακά σε ένα τμήμα με λίγους καθηγητές, αλλά και όριο στο πόσα μεταπτυχιακά μπορούν να τρέχουν ανά τμήμα.
Σε κάθε περίπτωση, δεν αμφισβητείται η αυτονομία των τμημάτων. "Βεβαίως, είναι και πρέπει να είναι αυτόνομα τα ΑΕΙ", τόνισε σχετικά στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής η αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας Σία Αναγνωστοπούλου, διατυπώνοντας ως σκέψη το αν "θα έπρεπε να υπάρχει εποπτεία του κράτους, ένα εργαλείο του κράτους που να εποπτεύει το πώς λειτουργεί η δημόσια δωρεάν Παιδεία". "Εκεί έχει αφεθεί ένα ανεξέλεγκτο τοπίο και μιλάω για τον χάρτη των μεταπτυχιακών και τις συνεργασίες με ξένα πανεπιστήμια, κυρίως με ιδιωτικά πανεπιστήμια", ανέφερε.
