Τα ΤΕΙ ζητούν από το υπουργείο Παιδείας να δώσει το «πράσινο φως» για να λειτουργήσουν νέα τμήματα! Και αυτό παρότι τα τελευταία χρόνια, τα ΤΕΙ έχουν χάσει το 65% του προσωπικού τους λόγω συνταξιοδοτήσεων, ποσοστό τριπλάσιο από το αντίστοιχο 21% των πανεπιστημίων. Παράλληλα, κάποια ΤΕΙ ζητούν την... απόσχιση τμημάτων που συγχωνεύθηκαν το 2012, στο πλαίσιο του σχεδίου «Αθηνά».
Τα αιτήματα των ΤΕΙ υποστηρίζονται και από βουλευτές περιοχών που διεκδικούν ένα τμήμα και καταδεικνύουν τις μικροπολιτικές σκοπιμότητες με βάση τις οποίες αναπτύσσεται η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γεγονός που ενισχύει τη θέση ότι απαιτούνται πολιτική τόλμη και συναίνεση για τις αλλαγές, τη στιγμή που η ηγεσία του υπ. Παιδείας έχει ανοίξει τον διάλογο για την αναδιάταξη του χάρτη των ΑΕΙ και ερευνητικών κέντρων.
Μεταξύ άλλων, προτείνονται η ενοποίηση τμημάτων πανεπιστημίων και ΤΕΙ, καθώς και η επικουρική συνδρομή ερευνητών που υπηρετούν σε ερευνητικά κέντρα για να καλυφθούν οι διδακτικές ανάγκες ΑΕΙ/ΤΕΙ. Πηγές του υπουργείου, μιλώντας στην «Κ», κάνουν λόγο για εμβληματικές σχολές θετικών και ανθρωπιστικών σπουδών περιφερειακών πανεπιστημίων υπό κατάρρευση, λόγω της μεγάλης μείωσης του προσωπικού τους.
Ειδικότερα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», το υπουργείο Παιδείας έστειλε επιστολή στις ηγεσίες των ΤΕΙ, με την οποία τους ζητούσε να απαντήσουν εάν θέλουν να λειτουργήσουν νέα τμήματα, λαμβάνοντας υπόψη ότι λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας η κρατική χρηματοδότηση προς τα ιδρύματα δεν θα αυξηθεί ούτε και θα γίνουν μαζικοί διορισμοί διδασκόντων. Στην ουσία πρόκειται για τα 26 τμήματα τα οποία από το 2013 δεν δέχονται εισακτέους και το 2018 (μέχρι να αποφοιτήσουν και οι εισαχθέντες του 2012-13) θα διαγραφούν από τον χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι πρώτες απαντήσεις που έφθασαν προ ημερών στο υπουργείο Παιδείας από τα ΤΕΙ εξέπληξαν τα αρμόδια στελέχη. Και αυτό, διότι τα ΤΕΙ ζητούν να επαναλειτουργήσουν τμήματα, παρότι έχουν μεγάλες ελλείψεις και η απόφαση για τα 26 τμήματα ελήφθη με συνδυασμό κριτηρίων (προσωπικό, φοιτητές, έδρα, ελκυστικότητα αντικειμένου σπουδών στην αγορά εργασίας). Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι το αίτημα των ΤΕΙ δεν είναι μόνο ακαδημαϊκό. Βουλευτές και παράγοντες πόλεων στις οποίες εδρεύουν τα 26 τμήματα πιέζουν για την επαναλειτουργία τους, για προφανείς μικροπολιτικούς λόγους. Ανάλογα αιτήματα έχουν διατυπωθεί και για τμήματα τα οποία συγχωνεύθηκαν με άλλα σε διαφορετική πόλη και τώρα οι βουλευτές, δήμαρχοι, μητροπολίτες ζητούν να «επιστρέψουν» στην παλιά τους έδρα. Το σχέδιο «Αθηνά» μείωσε σε 450 –κυρίως μέσω συγχωνεύσεων– τα 534 τμήματα σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ.
Χωρίς καθηγητές
Οι συγχωνεύσεις τμημάτων εξυπηρετούσαν και την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε διδάσκοντες λόγω των συνταξιοδοτήσεων και της μεγάλης συρρίκνωσης των κονδυλίων για πρόσληψη συμβασιούχων διδασκόντων. Σύμφωνα με έκθεση του υπουργείου Παιδείας, το διδακτικό προσωπικό στα ΑΕΙ/ΤΕΙ έχει μειωθεί δραματικά, από 24.636 το 2010 σε 14.686 το 2015. Πρόκειται για μέση μείωση της τάξης του 40%, η οποία είναι μικρότερη στα πανεπιστήμια (περίπου 21%) και πολύ μεγαλύτερη στα ΤΕΙ (περίπου 64%). Χαρακτηριστικά, οι διδάσκοντες στα πανεπιστήμια ήταν 10.546 το 2015 από 13.299 το 2010, ενώ στα ΤΕΙ ήταν 4.140 το 2015 από 11.337 το 2010. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, όπως λέει η έκθεση, η αναλογία τακτικών φοιτητών/διδακτικού προσωπικού να αυξηθεί κατά μέσον όρο στο 19,06 στο σύνολο των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ επιμέρους η αναλογία αυξήθηκε στο 17,11 για τα πανεπιστήμια και στο 24,01 για τα ΤΕΙ, που είναι δυσανάλογα υψηλές αναλογίες σε σύγκριση με τα διεθνή πρότυπα.
Για την αντιμετώπιση της υποστελέχωσης, το υπουργείο έχει δώσει 500 θέσεις στα ΑΕΙ/ΤΕΙ, χωρίς ωστόσο να έχουν γίνει οι διορισμοί και προτίθεται να δώσει άλλες 500. Παράλληλα, εξετάστηκε η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης των καθηγητών στα 70 έτη από τα 67 σήμερα. Ωστόσο, η πρόταση δεν προκρίνεται. Αντίθετα, προτείνεται να ενοποιηθούν –εθελοντικά– τμήματα πανεπιστημίων και ΤΕΙ και να γίνουν συμπράξεις μεταξύ ΑΕΙ/ΤΕΙ και ερευνητικών κέντρων, αφού «για μια σειρά επιστημονικών αντικειμένων στα ΑΕΙ/ΤΕΙ, υπάρχει δεξαμενή ανθρώπων στα ερευνητικά κέντρα που έχουν εμπειρία διδασκαλίας», όπως ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου. Και καταδεικνύοντας το μέγεθος του προβλήματος, τόνισε: «Η οριζόντια κινητικότητα ερευνητών μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια για κάποια υπό κατάρρευση τμήματα».
Η εξουσία και τα παράδοξα...
Σε πρόσφατη συνεδρίαση επιτροπής σε εμβληματικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της χώρας, μετείχαν δύο πανεπιστημιακοί του ίδιου επιστημονικού χώρου, αλλά σε διαφορετικά αθηναϊκά ΑΕΙ. Και οι δύο συμφωνούσαν για τις επιπτώσεις στη διδασκαλία των μαθημάτων που προκαλούν οι ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό στα τμήματά τους. Ωστόσο, όταν ο ένας πρότεινε να εξετασθεί η συγχώνευση των δύο τμημάτων, ο έτερος διαφώνησε και αλλάζοντας ουσιαστικά γνώμη δήλωσε στον συνομιλητή του πως «τα προβλήματα είναι αντιμετωπίσιμα». Η υπαναχώρηση αποδίδεται στην προσπάθεια πολλών πανεπιστημιακών να περιχαρακώνουν το τμήμα τους και, κατ’ επέκταση, το πεδίο νομής της (όποιας) εξουσίας τους. Και δεν είναι λίγα τα τμήματα πανεπιστημίων σε Αττική και Θεσσαλονίκη που θα μπορούσαν να συνεργαστούν ή να... συγχωνευθούν.
Ανάλογη οξεία αντίδραση υπήρξε και από τις αρχές ΑΕΙ της Θεσσαλονίκης, όταν τους ειπώθηκε από στέλεχος του υπουργείου Παιδείας πως είναι παράδοξο να υπάρχουν δύο τμήματα στην πόλη με αντικείμενο από τον ίδιο, σχετικό μικρό και εξειδικευμένο, τομέα σπουδών.
Προς το παρόν, πάντως, το υπουργείο Παιδείας φέρεται να έχει εστιάσει σε τμήματα με έδρα στην ηπειρωτική Δυτική Ελλάδα, τα οποία μπορούν να ενοποιηθούν με ΑΕΙ σε ισχυρές περιφερειακές πόλεις.
