Το όνειρο των νέων για μία καλύτερη ζωή στην Ελλάδα περνά μέσα από την επιχειρηματικότητα, χωρίς σπουδή αλλά με στέρεα βήματα. Και αυτό διότι πλέον η μακρά και οξεία οικονομική κρίση ανέτρεψε πρακτικές του παρελθόντος: οι εύκολες (με θαλασσοδάνεια;) λύσεις δεν πάνε μακριά και το μεταπολιτευτικό όνειρο του δημοσίου υπαλλήλου κατέρρευσε.
Ειδικότερα, σύμφωνα με διεθνή έρευνα για το επιχειρηματικό πνεύμα των φοιτητών –πραγματοποιήθηκε σε περισσότερες από 50 χώρες, πάνω από 1.000 πανεπιστήμια και με τη συμμετοχή 122.000 φοιτητών και τα αποτελέσματά της θα παρουσιαστούν σήμερα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας– οι Ελληνες προτιμούν να ξεκινήσουν τα επιχειρηματικά τους βήματα έπειτα από μία πενταετία στην αγορά εργασίας. Συγκριτικά με την έρευνα του 2014, η πρόθεση των Ελλήνων φοιτητών να γίνουν επιχειρηματίες αμέσως μετά τις σπουδές τους έχει μειωθεί σημαντικά, από 7,1% το 2014 σε 4,5% το 2016. Ωστόσο, έχει αυξηθεί η πρόθεση να γίνουν επιχειρηματίες 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών, από 27% το 2014 σε 32,7% το 2016 (38,2% ο διεθνής μέσος όρος για το 2016). Η ελληνική τάση να απασχοληθούν ως υπάλληλοι πρώτα αντανακλά και τη διεθνή τάση (80,3%), όπως και η στροφή προς την επιχειρηματικότητα 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Η καθηγήτρια του Παν. Μακεδονίας Κατερίνα Σαρρή, συντονίστρια της έρευνας για την Ελλάδα σε συνεργασία με τη μεταδιδακτορική ερευνήτρια Σταυρούλα Λασπίτα, εκτιμά στην «Κ» ότι «η στάση των νέων είναι σημάδι ωριμότητας, αφού επιθυμούν να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία πριν ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση. Ωστόσο, πάντα υπάρχει κίνδυνος να εγκλωβιστούν στην ασφάλεια του βέβαιου εισοδήματος και να μην τολμήσουν να γίνουν αυτοαπασχολούμενοι, με αβέβαιο εισόδημα». Η ίδια αποδίδει τη διαφορά στις τιμές 2014 και 2016 κατ’ αρχάς «στο ότι πλέον οι φοιτητές είναι πιο συνειδητοποιημένοι και ενημερωμένοι σε σχέση με την επιχειρηματικότητα, αναγνωρίζουν ότι χρειάζεται να είναι καινοτόμοι και επομένως θεωρούν απαραίτητη την απόκτηση της εργασιακής εμπειρίας ή τις περαιτέρω σπουδές. Ας μην ξεχνάμε ότι το 2014 η συνεχής προβολή επιτυχημένων ιστοριών επιχειρηματιών, κυρίως νέων, και events γύρω από την επιχειρηματικότητα είχαν συμβάλει στη δημιουργία ενθουσιασμού για ένα υπό δημιουργία επιχειρηματικό οικοσύστημα.
Η επιχειρηματικότητα έγινε μόδα. Τώρα φαίνεται να περνάει σε διαφορετική φάση, όπου ίσως έχουμε μικρότερο αριθμό επίδοξων επιχειρηματιών, αλλά περισσότερο ουσιαστική επιχειρηματικότητα. Σε αυτό συνηγορεί και ότι πλέον οι φοιτητές επιθυμούν να ιδρύσουν επιχείρηση έχοντας ομάδα, συνεργάτες, σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από ό,τι στο παρελθόν». Επίσης, στην επιλογή να ξεκινήσουν πιο αργά τα επιχειρηματικά τους σχέδια παίζουν ρόλο, όπως λέει η κ. Σαρρή, το οικονομικό περιβάλλον των τελευταίων δύο χρόνων, η υψηλή φορολογία και η αβεβαιότητα που δεν ενθαρρύνουν τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. «Πρόσφατα ανακοινώθηκαν μέτρα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης και αδειοδότησης επιχειρήσεων. Ομως, αν δεν υπάρξει σταθερό και λειτουργικό φορολογικό πλαίσιο, τα όποια μέτρα θα αποδειχθούν ημίμετρα στραγγαλίζοντας την επιχειρηματικότητα στη χώρα», λέει η κ. Σαρρή. Σχετικά με τους κλάδους που επιλέγουν οι Ελληνες φοιτητές να δημιουργήσουν επιχειρήσεις, πρώτος έρχεται ο τουρισμός και ακολουθούν η διαφήμιση, το design και το marketing. Την ίδια στιγμή, καθώς το Δημόσιο «έκλεισε» τις πόρτες του διαπιστώνεται ότι η πρόθεση των φοιτητών να απασχοληθούν στον δημόσιο τομέα έχει μειωθεί κατακόρυφα. Από 20,8% το 2008, έπεσε σε 7% το 2014 και μειώθηκε ακόμη περισσότερο στο 6,8% φέτος.
Το πανεπιστήμιο
Αν και η συμβολή του πανεπιστημίου κρίνεται θετικά, –το 55,1% των φοιτητών πιστεύει ότι οι γνώσεις που πήρε από το πανεπιστήμιο ενίσχυσε την ικανότητά του να εντοπίσει επιχειρηματικές ευκαιρίες– η διδασκαλία της επιχειρηματικότητας κρίνεται απαραίτητο να ενισχυθεί. Και όπως αναφέρει η κ. Σαρρή, «όχι μόνο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά σε όλες τις βαθμίδες, καθώς δεν αφορά μόνο τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων με κύριο σκοπό τη δημιουργία οικονομικού κέρδους. Πρόκειται κυρίως για μια νέα κουλτούρα, μια διαφορετική μέθοδο δράσης και επίλυσης προβλημάτων που συνδέεται με την αναζήτηση και αξιοποίηση ευκαιριών, τη δημιουργικότητα, την καινοτομία, την ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα και την καταπολέμηση των διακρίσεων αλλά και τη δημιουργία των υπεύθυνων πολιτών του αύριο».
