Στον αέρα είναι ο προγραμματισμός χιλιάδων πτυχιούχων για τις τους σπουδές στα ελληνικά ΑΕΙ, καθώς ουδείς γνωρίζει μετά βεβαιότητας ποια προγράμματα θα λειτουργήσουν από το προσεχές ακαδημαϊκό έτος 2018-2019. Σύμφωνα με τον νέο νόμο 4485/2017, πλην των καινούργιων που θα ιδρυθούν, όλα τα υπάρχοντα μεταπτυχιακά προγράμματα πρέπει να επανιδρυθούν, και εξ αυτών όσα απαιτούν δίδακτρα να αξιολογηθούν και να εγκριθούν από το υπουργείο Παιδείας.

Ωστόσο, η διαδικασία προβλέπεται να ολοκληρωθεί λίγο πριν από τα… αυγουστιάτικα μπάνια, με τους υποψηφίους ανάστατους, καθώς θέλουν να γνωρίζουν τι μέλλει γενέσθαι για να κρίνουν σε ποιο μεταπτυχιακό θα γίνουν δεκτοί ή εάν θα φύγουν για μεταπτυχιακά στο εξωτερικό. Η ανησυχία των ενδιαφερομένων εντείνεται, διότι οι προθεσμίες για τα ευρωπαϊκά ΑΕΙ ολοκληρώνονται. Υπεύθυνα για την καθυστέρηση είναι και τα ΑΕΙ -πολλές προτάσεις είναι ελλιπείς και αναπέμφθηκαν, ενώ υπήρξαν ΑΕΙ που κατέθεσαν τον φάκελο των προτάσεων στο «παρά ένα» της ολοκλήρωσης της προθεσμίας- αλλά και το υπουργείο Παιδείας που δεν προέβλεψε τις χρονοβόρες διαδικασίες.

Ειδικότερα, η λειτουργία των υπαρχόντων μεταπτυχιακών ολοκληρώνεται στο τέλος του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους τον Ιούλιο. Με βάση τον νόμο 4485/2017, τα πανεπιστήμια έπρεπε έως το τέλος Απριλίου να υποβάλουν στο υπουργείο Παιδείας προς έγκριση τις προτάσεις τους για όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα που θα λειτουργήσουν από τον προσεχή Οκτώβριο και θα έχουν δίδακτρα, τόσο τα νέα που θα ξεκινήσουν το 2018-2019 όσο και εκείνα που θα συνεχιστούν από φέτος. Το υπουργείο διακρίνει τα μεταπτυχιακά με δίδακτρα από τα δωρεάν μεταπτυχιακά, καθώς δεν είναι στόχος του να αξιολογήσει με ακαδημαϊκά κριτήρια τα μεταπτυχιακά, αλλά να ελέγξει τη σκοπιμότητα των διδάκτρων τα οποία όρισαν τα ΑΕΙ, και κυρίως το ύψος τους.

Η έκθεση σκοπιμότητας που πρέπει να συνοδεύει κάθε πρόταση για ίδρυση μεταπτυχιακού προγράμματος με δίδακτρα πρέπει να περιλαμβάνει τον αναλυτικό προϋπολογισμό του (συμπεριλαμβανομένου του αναλυτικού λειτουργικού κόστους του προγράμματος), να ορίζει τις πηγές χρηματοδότησης και γενικά πόρους της λειτουργίας του, και να αιτιολογεί την ανάγκη ύπαρξης διδάκτρων και το ύψος τους (άρθρο 32 του νόμου). Ουσιαστικά, το υπουργείο επιθυμεί να θέσει φραγμό στα πολύ υψηλά δίδακτρα – στα υπάρχοντα το εύρος κυμαίνεται από λίγες εκατοντάδες ευρώ μέχρι και 12.000 ευρώ. Πόσο μάλλον, που κατά το παρελθόν πολλά ΑΕΙ έχουν επικριθεί ότι αντιμετωπίζουν τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών προγραμμάτων ως μία πηγή συμπλήρωσης της πενιχρής κρατικής χρηματοδότησης και των αμοιβών των διδασκόντων.

Ως προς τον αριθμό των μεταπτυχιακών προγραμμάτων, σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ ξεπερνούν τα επτακόσια. Εξ αυτών, στα πανεπιστήμια δίδακτρα έχει το 71% και το 29% είναι δωρεάν. Στα ΤΕΙ το σύνολο των προγραμμάτων είναι με δίδακτρα. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο αριθμός των μεταπτυχιακών θα αυξηθεί, καθώς οι προτάσεις που κατατέθηκαν στο υπουργείο είναι περισσότερες από τα λειτουργούντα προγράμματα, τόσο εκείνα με δίδακτρα όσο και τα δωρεάν. Στην αύξηση του αριθμού συνέβαλε το γεγονός ότι ο νέος νόμος περιορίζει τις ειδικεύσεις σε κάθε μεταπτυχιακό σε τρεις. Αρα, όσα υπάρχοντα μεταπτυχιακά προγράμματα έχουν περισσότερες των τριών ειδικεύσεις, ορισμένες από το 2018-2019 προτείνεται να μετατραπούν σε αυτόνομο πρόγραμμα. Ενδεικτικά, το Πανεπιστήμιο Αθηνών σήμερα έχει 143 προγράμματα και οι προτάσεις είναι περίπου 200, ενώ στο ΑΠΘ σήμερα λειτουργούν 90 μεταπτυχιακά, ενώ σχεδιάζεται να λειτουργήσουν από την νέα ακαδημαϊκή χρονιά περί τα 140 προγράμματα, σύμφωνα με την kathimerini.gr.

Αναπομπές

Μέσα στον Μάιο άρχισε να γίνεται ο έλεγχος των φακέλων των ΑΕΙ. Ωστόσο, όπως επιβεβαίωσαν στην «Κ» υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Παιδείας υπάρχουν φάκελοι που επεστράφησαν στα Ιδρύματα. Οι φάκελοι αυτοί διακρίνονται σε δύο ομάδες:

• Φάκελοι για τους οποίους χρειάζονται διευκρινίσεις, οι οποίες μάλλον έχουν διαδικαστικό χαρακτήρα και είναι αβλεψίες. Για παράδειγμα, υπήρξε φάκελος από τον οποίο έλειπαν σελίδες. Σε άλλη πρόταση, για το ίδιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα ο αριθμός εισακτέων που αναφέρει το τμήμα είναι διαφορετικός σε σχέση με τον αριθμό που αναφέρει η Σύγκλητος. Οι πανεπιστημιακοί κάποιες φορές δεν… διπλοτσεκάρουν τους αριθμούς.

• Οι φάκελοι για τους οποίους ζητούνται εξηγήσεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως γιατί έχουν οριστεί τόσο υψηλά δίδακτρα ή τόσο υψηλές αμοιβές για τους διδάσκοντες. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το ύψος των διδάκτρων στην πλειονότητα των προτάσεων έχει χαμηλώσει σε σχέση με τα τωρινά, ενώ η αμοιβή των διδασκόντων κυμαίνεται περί τα 90 με 100 ευρώ την ώρα, χωρίς να λείπουν πάντως οι εξαιρέσεις όπως τα 180 ευρώ. Σύμφωνα επίσης με πανεπιστημιακούς, τα υψηλότερα δίδακτρα είναι σε προγράμματα σχολών επιστημών υγείας (π.χ. οδοντιατρική) και οικονομικών σπουδών. Επίσης, υπήρξαν αναπομπές διότι θεωρήθηκε υπερβολικό το ποσό που είχε προϋπολογιστεί για έξοδα τεχνικής υποστήριξης του μεταπτυχιακού.

Από την άλλη, ορισμένα ΑΕΙ έστειλαν τις προτάσεις τους προς το υπουργείο λίγο πριν λήξει η προθεσμία στα τέλη Απριλίου. Η καθυστέρηση μετακυλίεται στον χρόνο ελέγχου των προτάσεων. Το υπουργείο Παιδείας, πάντως, θεωρεί ότι μέχρι το τέλος Ιουνίου θα έχουν κριθεί και όλοι οι φάκελοι που έχουν αναπεμφθεί και θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που αφορά το υπουργείο. Ακόμη κι έτσι, το τοπίο δεν θα ξεκαθαρίσει και τυπικά πριν από τα τέλη Ιουλίου, καθώς για τις προτάσεις που θα πάρουν το πράσινο φως από το υπουργείο Παιδείας, απαιτείται να γίνει προκήρυξη με έκδοση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Οι υποψήφιοι θα είναι στο… περίμενε, καθώς πολλοί επιθυμούν να καταθέσουν σε περισσότερα του ενός προγράμματος αίτηση, ελπίζοντας να γίνουν κατ’ αρχάς δεκτοί και, κατά δεύτερον, ότι σε κάποιο θα πληρούν τα κριτήρια για να λάβουν υποτροφία. Για μία ακόμη φορά οι πολίτες και στη συγκεκριμένη περίπτωση οι πτυχιούχοι και οι οικογένειές τους θα πληρώσουν τα χρονοβόρα γρανάζια του δημόσιου τομέα.

Υποτροφίες

Στα νέα μεταπτυχιακά προγράμματα το 30% των εισακτέων θα απαλλάσσεται των διδάκτρων, δηλαδή θα παίρνουν υποτροφία. Το βασικό κριτήριο για την απαλλαγή είναι το εισόδημα – προσωπικό ή οικογενειακό- του εισακτέου. Αν οι δικαιούχοι βάσει των οικονομικών προϋποθέσεων υπερβαίνουν το 30%, η επιλογή θα γίνει σύμφωνα με τη σειρά κατάταξης, ξεκινώντας από αυτούς που έχουν το μικρότερο εισόδημα. Βεβαίως, να τονιστεί ότι οι φοιτητές επιλέγονται για τα μεταπτυχιακά βάσει ακαδημαϊκών κριτηρίων και όχι της οικονομικής τους κατάστασης. Γι’ αυτό τον λόγο, άλλωστε, η αίτηση για απαλλαγή υποβάλλεται ύστερα από την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής των φοιτητών του προγράμματος. Οσοι λαμβάνουν υποτροφία από άλλη πηγή, δεν δικαιούνται απαλλαγή.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ